2013 in Review: Duro gid nga Salamat, kag Padayon Kita sa 2014

Sa Akun mga Kasimanwa, mga Follower, Kaibigan, at Bisita ng Balay Sugidanun –

Happy New Year!

Here’s the WordPress Annual Report of our performance:

The WordPress.com stats helper monkeys prepared a 2013 annual report for this blog.

Here’s an excerpt:

The Louvre Museum has 8.5 million visitors per year. This blog was viewed about 140,000 times in 2013. If it were an exhibit at the Louvre Museum, it would take about 6 days for that many people to see it.

Click here to see the complete report.

Pangga Gen/taga-uma@manila

Gintugro kanatun kang 2013 ang reyalidad kang mga ideya sa 1) pag-Blog kaimaw ang global Kinaray-a. Duro gid nga salamat Nay Elma ‘Nenen’ Asyon-McKeown, Nang Jigsz Nietes ,miga Bernadette Gumawa-Martinez, Nang Nenen Geremia-Lachica, Nong Rex “Eking” Frencillo, sa lagawan natun nga migo Dennis Monterde, kag sa atun miga Aimee Andaya-Hilger, 2) pag-Mapa kang lengguwahe, sensibilidad, kag mga komon natun nga eksperyensya bilang mga Bisaya kag Filipino paagi sa Dagyaw kang mga abyan natun nga manunulat sa iba nga rehiyon sa pungsod, amo man sa iba nga nasyon. Salamat gid nga nagkilalahay kita ni kasimanwa Joselito “Pajo” Padulla. Nagdagyaw man sanday: miga Cecil Garapan-Kim nga sa South Korea, halin sa Bicol ang sagad ko nga abyan nga si Kristian Sendon Cordero, halin sa Quezon kag Manila, ang top-rater nga si Joselito “Joey” de los Reyes , Mark Angeles,, si Vijae Alquisola, ang Cebuana natun nga miga nga si Kei Valmoria-Bughaw, ang sangka Palanca Hall of Fame Awardee natun halin sa Panay nga si Peter Solis Nery, ang atun Tatay kag Maninoy, Palanca Hall of Fame Awardee kag Metrobank Outstanding Teacher, ang akun maestro kag ‘discoverer’ sa UPV Sir Leoncio P. Deriada , amo man ang lubad natun paagto sa Filipino kang istorya sa Hiligaynon kang maestra ko man sa UPV kag hangkilan nga manunulat nga si Ma’am Alice Tan-Gonzales, kag si Jesus Insilada. Rugyan man ang mga interesante natun nga manunulat, produkto kang IYAS Workshop nga sanday Atty. JP Cunada, Nikos Primavera, Carmie Flor Ortego kag Winston Gallo, amo man ang mga beterano nga manunulat sa Hiligaynon: halin sa Bacolod, si Fundador “Fundi” Mytor Tipon II kag halin Iloilo, si Agnes Espano-Dimzon. Bag-o magtakup ang tuig, napaambit man kanatun sa Ingles ni Ramil P. Martinez ang sugpon kang nagdaug na nga piyesa sa panaysayun sa Padya Kinaray-a 2012, kag dugang nakapaambit ka andang mga bag-ong sinulatan sanday Gil Montinola, Mike Orquejo, kag Norman Darap, kag 3) pag-Convert sa animation kang sugidanun-pangbata ni Michael “Mike” Orquejo nga “Alimango sa Bakhawan.”

Mabasa man rugya kag makita ang mga orihinal nga proyekto ka akun mga estudyante sa kurso nga Introduction to Literature kag literature elective sa Philippine Epics, partikular sa Hinilawod.

Salamat, paagi sa atun kaugalingon nga mga istorya, mas nakilala natun ang isara kag isara kag ang mga butang nga nagatabid kanatun bilang katawhan kag komunidad.

Salamat man sa mga nagkomento, nagshare, nag-retweet, nag-subscribe. Sa pagbukas kang tuig, duro ang atun nabaton nga notification kang mga bag-o nga follower kag subscriber.

Mabudlay ang magsulat, hay dya sangka pagtugyan sa publiko kang mga kamatuoran parte kanatun. Mahimo himuon kang iba nga panaming kontra kanatun, ukon pasipad-an. Laum ko nga ang atun kaisug kag kaalwan sa pagpapambit makabulig sa pagpatungkad indi lamang kang atun kasagad kundi labaw sa tanan, kang atun pagka-sensitibo kag pasunaid para sa kaaraydan kang isara kag isara kag kang komunidad.

Gusto ko ang atun tinaga nga pag-ulikid. Nagatikang ikaw parayu, paagto sa paraabuton, sa bag-o nga lugar ukon estado sa kabuhi, pero nagabalikid. Hay may kabalaka. Sa pensar kag tagipusuon ang presensya, amo man sa pisikal nga aksyon, bangud may memorya kag handum nga naga-angut kanatun. Kag pag-inugali. “The Unbearable Lightness of Being” nga ginatawag kag Chekoslovakian nga nobelista nga si Milan Kundera. Indi ikaw makapag-usto lupad-lupad hay may bug-at nga nagapugung: ang pamilya natun sa probinsya, ang atun komunidad nga daw-sa-pinabay-an-kang-gobyerno, ang atun namat-an nga pulong kag tradisyon, ang pinalangga nga ginadara sa pensar kag dughan.

PADAYON SA 2014: PAGTAPOS KANG MGA NAUMPISAHAN KAG LABI NGA PAG-ISTORYA KANG MGA ISTORYA KANG ATUN KOMUNIDAD

Nagbukas ang 2014 sa implementasyon natun kang Dagyaw sa Antique Project, ang atun sabat kay super typhoon Yolanda. Nangin klaro nga dyang community-work sangka butang nga mas ma-share ko sa akun mga bugto, sa bilog nga pamilya, sa mga ka-barangay – sa mas duro pa nga tawo. Nalipay ako nga sa una nga higayon, nakita ko in-action ang amun kalibaynan, sa anang professional nga kapasidad bilang manunudlo kang psychology kag graduate student, kang tana ang manguna kag magdesinyo kang psychosocial support.

Labi nga natugruan ka ngaran ang gusto ko matabo, ang direksyon nga gusto ko tultulon: social innovation. Ang ginahimo natun makabig nga pagdesinyo kang mga creative solution para makasabat kang panghangkat sa komunidad. Ginatinguhaan natun dya paagi sa pagsandig sa atun espesyalisasyon sa pagsulat kag pagtudlo kag ginakurit ang aragyan para sa pag-abot kang adlaw nga mas makadara kita kang isara pa – mas kongkreto – nga solusyon sa kapigaduhon: parangabuhian (livelihood project).

Ukon ang sangka tool ukon mekanismo para makabulig hagan-hagan kang mga problema sa atun komunidad parehas kang kaimulon sa imahinasyon kag katamad sa pagpaugwad kang kaugalingon nga kinaiya hay nagasarig lang sa grasya halin sa langit, halin sa abroad, halin sa mga paryente, ukon mahimo halin sa gobyerno (hal. nagabaton kang ‘Pantawid-Gutom’ nga ayuda). Mabasa rugya kag masundan ninyo dyang gintuyo natun.

ANG ATUN KONTEKSTO KAG KAMATUORAN BILANG DUGANG NGA KUSOG, KAG KASINAW

Antes makauli sa amun sa Dao, matumbo anay imong buli sa kirikid-ul nga dalan. May nasemento ruman. Kabay pa masugpunan. May cellphone halos tanan sa amun barangay. Saku gani sa pag-Facebook. Pero hasta kadya, nagasag-ub gihapon sa awang nga karaguton ang tubod nga tubig kag sa bomba nga tuktukun sa tunga kang taramnanan. Koryente de-motor ang gapapuswak ka tubig sa amun sulod ka balay. Kis-a ninit hay gapatubod man sa mga pihak-balay. Ga-amot sanda, e. Antes dya matabo, gintipon man namun magbugto ang amun suweldo para pakutkot, pa-awang, bakal ka motor kag mga tubo, kang duro pa nga materyales. Nagapasagud kami ka idik, ka baka, ka kanding. Pero kulang gihapon ang kita ka manugsagud, s’yempre, hay mahal run man ang tanan kadya. Bisan mga laswa. In short, duro man nga mga tawo sa atun ang tandus: aga-hapon gabalik-balik sa uma; patay-patay obra, pero man-an natun nga hasta sa kamatayun, ang ginatawag nga ‘hamungaya nga pagpangabuhi’ daw indi gid matirawan.

Isara sa rason ang kamatuoran nga kulang ang atun kabarangayan sa ginatawag nga ‘access’ sa mga suporta kag pondo kang atun gobyerno. Man-an n’yo man kun ano ka lawid nga istorya, liko-liko pa, antes makaabot ang sangka ayuda sa binukid kag mga isla.

Ginaistorya ko dya bangud kadyang mga nagriligad nga tuig, ilabi na kang maumpisahan ko dyang Balay Sugidanun, nakita ko ang akun kaugalingon sa tunga kang mga meeting (hal. pagplano, pag-evaluate kag pag-apruba ka mga proyekto) nga nagapamangkot sa akun kaugalingon nga: what does this mean to my community? Bukon kita si Darna kag indi natun kinahanglan lukduhon ang kasakit sining kabuhi sa ining dutang natawhan pero bangud kamatuoran man ang kamatayun, ilabi na sa panahon kang climate change, mga man-made kag natural disaster, balatian, kag bisan gani nagatindug lang ikaw ukon nagapungko, ‘fight hasta malipong,’ kun sa hambal pa ka mga bugoy.

‘Only by struggle,’ tesis kang sangka rebolusyonaryo natun nga manunulat, kritiko, iskolar nga si Epifanio “Sonny” San Juan, Jr.

Himuon natun ang atun masarangan. Napamatud-an kang nagriligad nga mga bagyo kag linog nga mas masarigan natun ang atun mga kaugalingon kag ang atun lokal nga mga komunidad – ang paghugpong kang mga indibidwal kag mga pribado nga grupo – luwas kag sobra sa ginahimo para kanatun kang atun gobyerno.

Importante kanatun ang kahilwayan (creative freedom) kag sense of empowerment and ownership (hal. kita mismo, kag/ukon ang komunidad ang nagapanag-iya ka atun mga nahimo – produkto man ukon serbisyo – kag ang may kontrol rugya.

Rugya ang pokus natun kadya nga tuig, ang gusto matapos sa atun pagpadayon:

Ginasukot run ako kang DLSU sa akun ikarwa nga nobela. Kinahanglan ma-submit ko sa katapusan kang Abril. Pagkatapos kadya, pwede ako maka-apply hasta darwa ka grant para man sa mga proyekto natun rugya.

Sa amo nga bagay, pasensyaha ninyo kun mabutwa-butwa gilang anay ang akun ka-gwapa online. Welcome gihapon sa pagpadara ka inyong bag-o nga sinulatan. Pero indi run kita mangin mas aktibo sa pag-blog kaysa 2013: mas gamitun natun ang oras kag enerhiya kadya sa pag-mapa kang mga tema sa mga naani natun nga produkto. Sangka mapuslanon nga rebyu/critical essay + biswalisasyon .

Gusto man namun nga magbugto nga magbalik kag mag-pokus sa amun barangay, sa pag-paambit kang amun propesyonal nga ikasarang. Gina-plano namun dya umpisahan sa pagtigayon kang strategic planning kag workshop nga may mabaskog nga cultural agenda [Makaun bala ang kultura? Paano?] kaimaw ang mga opisyales kang barangay.

Kabay padayon kita tugruan kang mayad nga lawas, ipahilayo sa bisan ano nga katalagman, kag idar-un pa sa duro nga mga mayad kag mabinungahon nga mga oportunidad.

Padayon!

-Pangga Gen