IOS 7 Wallpaper.

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Kon kamo nag-promisahay nga darwa, dya dapat amligan gid kag pagatumanun. Kay man kalipay ang mabatyagan kag mapadayon nga masarigan ikaw sa imo ginpromisa. Isipun mo anay kamayad ang amo nga bagay bag-o magpromisa kon bala masarangan mo nga tumanun kag kon indi gani masarangan, indi ikaw maghambal ka ipromisa mo. Indi lamang sa materyal nga bagay kundi amo man sa espirituhanun nga bagay dapat mahimo nga sa pihak kag pihak magkabagay; matugruan ka paghangup ang pagpromisa.

Ang pagpromisa isara ka napito nga tinaga kaimaw ang paghigugma, pagpatawad, pagrespeto, pagpakamaayo, pagtuo kag pagsimba iririmaw ang tagsa ka miembro ka panimalay. Dya nagabunga kang kalinong, kalipay kag kaginhawaan sa sulod ka panimalay. Labaw sa tanan, makita ang paghigugma.

Ang nagpromisa kon matuman makatugro kasadya sa isara ka ginpangakuan. Apang dya makarangga man gid ka panimalay kon ang pagpangako indi natuman kag nadura man ang paghigugma, pagsarig, pagrespeto kag pagpatawad. Ang bunga: wara it kalinungan kag kasadya kundi away lamang, maaslum kag mapait pa.

Gani importante man gid dya nga tinaga kon dya ginahimo. Kon indi nahimo, pasensiyaha na lang kay may adlaw pa nga masunod, matuman man gid rian ang pagpromisa nga may paghigugma. Maghulat na lang nga mapasensiyahun nga may pagpatawad, di bala?

Ang Bibliya, tinaga kang Dios kag dya gamhanan kag makabaylo kang kabuhi ka tawo. Ang promisa kang Dios gaumpisa nasulat sa 2 Timothy 3:16 diin nasugid nga ang tanan nga sinulat sa Bibliya gintugruan inspirasyon kang Dios. Ang dya nga promisa kang Dios kanatun makatugro kaaraman. Matun-an nga ang mga tinaga ka Bibliya naghalin Kana. Ang Bibliya nga amo ang Balaan nga Libro kang Dios atun mabasahan ang duro nga mga promisa nga nasulat kag ang iba gani nabalay run sa atun mga tagipusuon kag mga isip. Kon atun lamang mabuksan ang atun mga tagipusuon duro lamang nga mga tinaga sa promisa nga pwede natun madara, magamit, kag makabulig kada adlaw -adlaw sa atun pagkabuhi rugya sa kalibutan.

Dya ang iban nga mga ginpromisa kang atun Dios. Akun dya ginapa-ambit kag mabasahan sa Isaiah 41:10: “Indi ikaw ma-discourage, indi ikaw magkahadluk kay Ako ang imo Dios kaimaw mo pirme.” Sa 2 Peter 1:4 “And because of his glory and excellence, he has given us great and precious promises. These are the promises that enable you to share his divine nature and escape the world’s corruption caused by human desires.” Dya akun gid nagustuhan, ang nasulat sa Jeremiah 29:11: ”For I know the plans I have for you,” says the Lord. “They are plans for good and not for disaster, to give you a future and a hope” kag sa Matthew 11:28-29: “Come to me, all you who are weary and burdened, and I will give you rest. Take my yoke upon you and learn from me, for I am gentle and humble in heart, and you will find rest for your souls.”

Duro pa nga mga promisa kang Dios para kanatun. Gani indi gid magdura ka paglaum kag tindugan natun ang mga promisa kang atun Mahal nga Dios nga may Pagtuo.

May kanta nga nagustuhan ko kantahun. Kanami lang ka lyrics na:

Standing on the promises I cannot fall,
Listening every moment to the Spirit’s call
Resting in my Savior as my all in all,
Standing on the promises of God.

IOS 7 Wallpaper.

Ang tinaga nga may garantiya ginsulat kag ginpirmahan kang Makaako mismo, sa diin gindeklarar nga Ana pagahimuon ukon indi pagahimuon nga mga bagay. Ang Dios lamang ang makakontrol kang tanan. Sa kalibutan nga duro ang mga butigon, magnanakaw, con-artist kag iba pa. Nagapahaganhagan batyagun nga may Dios nga atun masarigan gid. Indi pareho ka mga politiko nga nagpangako sa kay kon sin-o nga ginpangakoan para lamang botohun.

Ang wara nagamara nga paglaum kag mga ginadamgo, ang mga mayad kag manami nga huni, may gahum nga tinaga kag dya may pagpabatyag nga may kainit sa bug-os mo nga kalawasan, ay ang mga promisa. Ang pagpromisa nga may katumanan kag may paghigugma labaw sa tanan. Salamat kag dayawun ang Ginuo. Happy Valentine’s Day sa tanan!

First published at IloiloMetropolitanTimes.com

Image from http://www.networkworld.com/community/blog/flappy-bird-developer-dong-nguyen-says-he-will-remove-popular-ios-game-app-store-tomorrow

pangga_gen

I came to know Flappy Bird just last week, from a pair of students who were busy playing it in their iPad, while we were waiting outside the classroom for the other class to finish. It was my lone Monday-Wednesday class in HUMALIT (Introduction to Humanities) scheduled on 9:40-11:10 in the morning housed in the Engineering building of the university. Before and after this, I either rush to go home to the condo building across the street or proceed to my 3rd office – the coffee shop (the 1st being my place and the 2nd the department) to write The 2nd Novel currently titled Kamatayun sa Isla Boracay (yes, it is in Kinaray-a). It is now on its 5th year, a New PhD Grant, and the University Research Coordination Office already, formally, issued its deadliest deadline: April 30, 2014. Otherwise, I will pay back more than two hundred thousand pesos for my 9-unit deloading and budget, all spent years way back.

Of course, I will not let that happen. I will finish the novel. And yet I entertained the thought of playing Flappy Bird? Why not, I said to myself. There’s such a thing as productive distraction. I would like to believe I have a high susceptibility to distraction. The pause and the gap away from the work I am focusing at the moment allow my brain to wander and rest. What it does to me is like a window where insight could come in. May of last year for instance, I was able to write a commissioned short story, a retelling of our aswang tale, because I played Candy Crush Saga (prior to this, yes, Angry Bird). Similarly, I got curious of this Flappy Bird: of what I could learn from it; of what it could do to me, specifically, in stimulating my imagination and creativity.

So I downloaded it to my iPhone after I had my quota of pages and energy with the novel. I played it and found it boring. It has no literary reference and resonance that I found right away with Candy Crush Saga, like the word saga brings to mind epic heroes and their journeys. There is a universe marked with places that unravel to you as you level up. There is the delight in the sound of candies crushing at your fingertips.

With Flappy Bird, there are the vertical green pipes. Phallic. To play, you tap the screen and Flappy Bird flaps its wings, up and down the erected green pipes. Very simple actually, and yet it is hard. Why? Because Flappy Bird is such a tiny, fragile thing that it could die right away in a slight bump into the pipe. And you have to go back to the start button. Your last score is your highest score. I came to know in the article “Flappy Bird is dead – but brilliant mechanics made it fly” by Keith Stuart published last February 10 in The Guardian that this is the point of compulsive game design: to make players feel they can do it, and when they fail, they blame themselves. So the addiction: you want to prove to yourself you can do it, right?

By now we all know Dong Nguyen, the Vietnamese creator of the game ended his life. He was earning $50,000 a day from the ads. He also received harsh criticisms from the game industry itself. We don’t really know the real reason for his suicide, though reported speculations have already been (re) tweeted and (re) shared online.

Now, what about my novel around this time? I am navigating the puzzle posed by Book III. Here, a player of a summer adventure set in Boracay Island designed to trace the trail of the early inhabitants, the Aetas, will encounter a sacred bird upon his death. This bird, as early belief tells, will carry the soul of the departed near the sun, which they revere. This assures a good travel and condition for the soul toward its final rest.

As of Feb. 15, my last score is 68. Am I glad that I was able to download Flappy Bird before Dong Nguyen took it down online and killed himself? I would say yes, and deep in my heart, I sincerely wish there’s the sacred bird of the old Aetas to transport Nguyen to a safer, kinder abode.

‘Rave Church: Ghent Light Festival 2012′ / http://www.lostateminor.com

“I am the Lord your God, who brought you out of the land of Egypt where you were slaves. You must not have any other gods except me. You must not make for yourselves an idol that looks like anything in the sky above or on the earth below or in the water below the land. You must not worship or serve any idol, because I, the Lord your God, am a jealous God. If you hate me, I will punish your children, and even your grandchildren and great-grandchildren. But I show kindness to thousands who love me and obey my commands.” -Exodus 20:2-6

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Maka-kadlaw o makayuhum man gid kamo kadya sa darwa ka hitabo nga akun nadumduman:

1)Kang sa Makati Medical Center katu ako nga nabuhi kag ang memorya nagbalik nga ana ka bata nga 10 anyos, sa sulud katung kwarto nga 10 kami nga pasyente kay may naga-uraroy sa sakit kag nagahiribiun, ako tana masinadyahun nga nagtudlo kana pati sa mga doktor kag nars nga magkanta. Kun indi gani sanda magsunod, nagasinggitan ako. English speaking pa nga teacher abi ako, ay te, para indi ako magsinggitan, gasunod na lang sanda tanan kanakun. Pati ang mga tagbantay kag tagbisita ka iba nga mga pasyente. Kuon gani nanda nga daw may party kami tamun permi sa kwarto namun katu. Makatiringala nga ang pagdayaw sa Dios ang makabulig pasadya sa mga pasyente kag makabaylo kang ginabatyag.

2)Kang gamay pa ang akun kamagurangnan nga bata, tatlo pa lang ka tuig kang sa Colorado Springs pa kami, pagsimba namun pagkatapos ka Sunday School amo ang Worship Service. Sa tunga-tunga ka pagpamati kang mensahe ka Amerikano nga Pastor, ay abaw, basta lang nagsinggit akun bata nga “TAMA NA JESUS!” Abaw ah, nagklap-klap ang mga Amerikano kag mag-Praise the Lord. Sus timo, mayha gid ako. Wara sanda kamaan nga gasinggitan run ang bata ko nga gusto na run matapos kag gusto na mag-uli. Wara man nagahibi akun bata amo nga dismulado.

Rugya run kami sa Maine, sa amun pagsimba kaimaw ang akun tatlo ka bata kang magagmay pa sanda, malipayun ako kag makayuhum gid ka tudo kun mabatian ko ang akun mga bata nga magkanta ka God is love sa Bisaya nga kanta: “Ang Dios Gugma, ang Dios gugma, maghigugmaany kita” kag iba pa nga kanta parehas ka “Kalipay sang akun kasing-kasing, kalipay kay ginluwas ako, si Jesus nagaaman sang puloy-an sa langit, ang akun kasing kasing nagakalipay.”

Ilabi na gid kun sanda nga tatlo ang naga-special music sa Sunday Worship. Kun kaisa kaimaw ako nanda magkanta. Kun kaisa ako naga solo sa atun gid nga lengguwahe, ang mga Franco-Amerikano nami lang ang anda mga yuhum sa pagpamati kag pag-klap-klap pagkatapos ko kanta. Siyempre bag-o magkanta akun run sanda ginasugidan kag nasulat ang kanta sa programa. Ang pag-agto sa simbahan kag ang pagsimba kang bug-os nga pamilya kaimaw ang mga kapamilya Kristiyano bisan maniki lang nga oras magkiritaay, magkamustahanay, mag-irimaway sa sulud ka simbahan kasadya ang mabatyagan ka kada isara.

Ang pagkanta pagdayaw sa Dios. Ano pa ayhan kun sa langit run iririmaw ang tanan sa pagdayaw kag sa narisari nga lengguwahe kag kada segundo, minuto, kag oras kaimaw ang atun Dios?

Gina-agda ko kamo sa pagsentro ka inyo kaisipan kag tagipusuon sa dyang mga berso halin sa Bibliya nga ginapaambit ko kaninyo para sa atun padayon nga pagpamalandong. Wara ako it kopya kang Bibliya sa Kinaray-a gani sa English dya:

2 Kings 17:38-39: “Do not forget the agreement I made with you, and do not honor other gods. Instead worship the Lord your God, who will save you from all your enemies.”

1 Chronicle 16:23-31: “Sing to the Lord, all the earth. Every day tell how he saves us. Tell the nations about his glory; tell all peoples the miracles he does. The Lord is great; he should be praised. He should be respected more than all the gods. All the gods of the nations are only idols, but the Lord made the skies. He has glory and majesty; he has power and joy in his Temple. Praise the Lord, all nations on earth. Praise the Lord’s glory and power; praise the glory of the Lord’s name. Bring an offering and come to him. Worship the Lord because he is holy. Tremble before him, everyone on earth. The earth is set, and it cannot be moved. Let the skies rejoice and the earth be glad. Let people everywhere say, “The Lord is king!”

Psalm 86:9-10: “Lord, all the nations you have made will come and worship you. They will honor you. You are great and you do miracles. Only you are God.”

Happy weekend sa tanan!

Opisyal na poster ng dula.

Pangga Gen /Grasya sa Isang Tasa ng Tsaa

Hindi lahat ng salin ay matagumpay. Hindi lahat ng pagsasa-dula. Pero ito, walang duda, isang tagumpay. Magaling na materyal, magaling na salin. Magaling na dramaturgy ni Rody Vera, siya na isa ring kilala at hinahangaang mandudula.

Pasok ang isang magaling na direktor, si Joel Lamangan. Ganap na nabigyang buhay ang dula sa galing ng mga beteranong aktor na sina Robert Arevalo, Spanky Manikan, Nanding Josef, Celeste Legaspi, Jackie Lou Blanco, Madeleine Nicolas, Banaue Miclat, Peewee O’Hara, Cris Villonco, Marco Viana kasama ang Tanghalang Pilipino Actors Company.

Set design ng dula. Kuha via iPhone bago magsimula.

Sapat na ba ang pagsama-sama ng mga magagaling na ito para masabing matagumpay ang produksyon? Oo. Pinupunto ko rito na una sa lahat, ang manunulat: ang materyal, ang kwento – ang utak at puso nitong produksyon. Nabigyan ng karapat-dapat na hustisya at integridad ang akda ni Joaquin dahil sa pagsama-sama nitong magagaling.

Kwento ito ni Zacarias Monzon (si Robert Arevalo ang gumanap nang gabing iyon), ang 80 taong gulang na patriarch, dating “Carretela King” (Hari ng Karitela) noong 1930s, peace time (panahon ng mga Amerikano, bago ang paglusob ng mga Hapones). Inihaon niya ang sarili at pamilya mula sa hirap. Pinagmamalaki n’yang namatay ang kanyang ama na busog sa pagkain sa harap ng pinagawa niyang isang mahabang mesa saan araw-araw piyesta at naging bisita ang lahat ng importanteng tao sa lipunan, at nagagandahang babae (isa siyang certified playboy). Sa kasalukuyan ng kwento, nariyan si Bessie (Cris Villongco), ang kanyang bata at kahuli-hulihang kerida/lover na nag-aalaga sa kanya. Archetype ng puta na may ginintuang puso. Naiyak ako sa kanyang ‘moment’ o sariling kwento sa dulo ng dula. Dahil hindi siya caricature at stereotype na tauhan. Buhay ang kanyang karakter, totoo, kapani-paniwala – integral na bahagi ng/sa dula. Hindi lamang siya puta at kerida kundi ang EveryWoman na nagmamahal at minamahal.

Huli kong nakita si Cris Villongco bilang Maria Clara noong 2011 sa Noli Me Tangere ng Tanghalang Pilipino. Hindi ko siya kaagad nakilala rito. Marahil hindi lamang sa make-up kundi dahil hindi siya kumakanta rito. Natuwa ako sa kanyang pagiging versatile. Convincing ang kanyang pagganap sa karakter ni Bessie.

Panoorin ang dula, hanggang Marso 9 pa.

Kwento rin ito ni Marcelo (Nanding Josef), lehitimong anak na lalaki ni Zacarias, tinuturing na ‘gentleman.’ Ayaw niyang matulad sa ama ngunit sa isang pangyayari, naging katulad din siya ng kanyang ama sa kanyang anak na si Chitong (Marco Viana). Nakilala natin siya sa dula na nakasuot ng sutana; gustong maging pari. Siya rin ay katulad ng kanyang ama sa maraming bagay. Ngunit iba rin. Siya ang nagsabi ng ganitong linya, ang tesis ng dula:

“Character is not something we inherit. It is something we create. If we cannot blame fathers for what we are, neither should we blame ourselves for that new person. Oh, yes, there are fathers and grandfathers and who knows what ancestors crowding within us but all of them are just ghosts, impotent, powerless ghosts, unless we allow them to create us in their image.”

Kaya kwento rin ito ni Chitong. Kwento rin ni Sofia (Celeste Legaspi), ang kanyang ina, at ni Nena (Madeleine Nicolas), ang kanyang tiya na naging matandang dalaga dahil walang lalaking nakahi(hi)git sa kanyang ama.

Hango ni Nick Joaquin ang dulang ito sa kanyang kwento na “Three Generations.” Naituro ko ito sa klase sa Humanities 1 (Literature). Gusto ng mga estudyante. Ngayong term sa school year, masaya ako na nakilala ng mga estudyante sina Nick Joaquin, Virgilio Almario, at Pete Lacaba sa dulang ito. May mga estudyante akong nakasama manood. Sila rin, nagustuhan ito.

Sana marami pang produksyon ang ating masasaksihan mula sa mga magagaling nating mga artista sa teatro na nagbibigay buhay sa mga obra maestra sa/ng ating panitikan.

Hindi lamang ang lalim sa kaalaman sa sikolohiya ng tao ang ma-e-engkwentro natin sa dulang ito. Nariyan din ang konteksto, ang partikular na yugto sa ating kasaysayan: ang panahon ng karitela na kalaunan, napalitan ng dyip at awto. Kaalinsabay dito, ang pagkabuwag ng yaman ni Don Zacarias. Matanda na siya, mahirap na – iniwan ng kanyang mga kaibigan at babae: nasaan ang kanyang redempsyon? Ang kanyang ligaya? Ano ang sinasabi ng dula? Nasa isang babae pa rin? Nasa kanyang paglampas sa pagiging ‘puta’ ni Bessie kaya dinala niya ito sa kanyang pamamahay at itinuring na asawa (kunsabagy, isa siyang hari), na siyang nagbigay kabuluhan (meaning at value) kay Bessie sa kanyang deklarasyon na hindi lamang nasa (desire) sa kanyang katawan ang namagitan sa kanila kundi ang Don ang una at tangi niyang maningibig? At ito ang nakita ni Chitong: ang tulong at silbi ng isang katulad ni Bessie para makaraos/mairaos ng kapwa (ang kanyang lolo) ang gabi, ang siyang ‘ilaw’ o puso para sa sarili niyang pakikipag-kapwa. Kaya ipagpapatuloy niya ang pagpa-pari. Noon pa, nakita na ito, at naintindihan, ng kanyang ina at tiya (maging ng kanyang lola, kaya ‘hinayaan’ ang ‘mga babae’ ng kanyang hari sa kanilang palasyo – pinagaan ang kanyang buhay sa kanilang ‘division of labor’).

Interesante ang siko-analisis na pagbasa sa paglikha ni Joaquin sa/ng kanyang mga tauhan, pagdisenyo ng naratibo, paggamit sa/ng wika. Ito ang masasabi ko sa ngayon: naniniwala si Joaquin sa teorya ng ebolusyon.

Makikita rin natin ito sa dulo ng dula, saan sa isang formalistikong anyo at pagbasa, ang bahagi saan sinusuma ng manunulat ang kanyang tesis; poetika at politika – visyon: namatay ang ama. Isa itong hindi maiwasan at maipagpalibang pangyayari. Sa ebolusyon ng buhay at panahon, ito ang nagmamarka ng bagong simula para sa kanyang mga naiwan. Sa pagkilala, pagtanggap, pagpapatawad, makikitil ang lubid na nagtatali sa atin sa nakaraan.

Kailangang maputol ang lubid, lalo na kung opresibo ito.

Nagsara ang dula, nagdilim ang entablado, matapos makapasok ang dalawang trabahador para magsira sa mahabang mesa ni Zacarias Monzon.

Bukas, ang anibersaryo ng EDSA People Power ’86. Patuloy nating sirain ang mahabang mesa sa ating lipunan saan Sila-Sila (alam natin kung sino sila) lamang ang nagpapakasarap sa ating buwis.

Mga alas nga nagapakita kang mauti nga pagdisinyo ni Joseph Feher (1908-1987) halin sa “Fragments of Hawaii’s History Playing Cards” nga gin-imprenta kang 1984. Ang dumaan nga mga baraha amun nasapwan sa sangka flea market kag ginbaydan kang $2. (Litrato ni Camille Lachica)

Nenen Geremia-Lachica/Bag-ong Bahit

Bilang pagsakay sa komersyalismo kang Valentine’s Day kag kuno abi pagpakita kang pagpalangga kang Netflix sa mga suki nga manoglantaw, tingub nga ginpaguwa ang Season 2 kato nga semana. Ano gid dya ang “House of Cards” haw nga suno sa balita pati si Presidente Obama kuno nagpulaw-bugtaw man ka lantaw? Kon nagaplano ikaw nga mag-umpisa ka lantaw, indi run lang magpadayon ka basa kang akun ginasulat nga dya. Wara ako ti tuyo nga mag-amot sa imo pagkakulang-turog pagkasunod nga adlaw kag indi ako gusto nga mabuhinan ang imo kalangkag.

Parte sa ano ang istorya? Kagarukan sa politika, pagkahangol-hangol sa gahum ka pinili nga mga opisyal sa Capitol Hill kang America. Ang mga nagapungko sa gahum kag ang may ambisyon nga mag-agaw kang gahum tanan may ginakaptan nga mga baraha. Makawiwili kon paano ang andang pagsipal, san-o taguon ukon ipaguwa ang alas nga andang ginakaptan agud magdaug sa sipal kang pagginahum, bukut lamang sa pulitika kundi pati sa pangabuhi bilang mag-asawa ukon mag-abyan.

Ang makaharawat-hawat nga mga hitabo nga nagapakita kang aksyon kag reaksyon ka mga karakter sa pagpangapin kang anang bentaha naghalin tanan sa bungang-isip kang sangka screenwriter/playwright nga si Beau Willimon.

Angayan kag bakud ang pagpili kay Kevin Spacey bilang Francis Underwood, ang lider kang house majority ukon ang “whip”. “Manoglatigo” gid man sa mga katapu kang anang partido, mapa-huud na ang nagaindi kag mapa-indi na ang nagahuud. Ginapatigayon ni Underwood ang mapino nga mga pagbinutig kag pagbarabaliskad ka mga sugid nga tanan ginasuportahan man kang anang asawa. Ang andang handum amo ang mangin presidente kang ginakabig sa gihapon nga pinakagamhanan nga pungsod sa bilog nga kalibutan. Sampat gid si Robin Wright bilang maambung kag ambisyosa nga Claire Underwood.

Angay kang premyado nga serye, “Breaking Bad” sa AMC, ang House of Cards nagasaulog kang kadulum kag kalainan sa kalibutan. Si Walter White nga sangka mabuut nga maestro sa Chemistry nangin kusinero kang cocaine para may garastuhon sa pagpabulong kang anang kanser kag masalbar na ang anang pamilya sa tuman nga garastuhon. Si Frank Underwood wara it balatian nga kanser kundi tuman lang nga kadalok sa gahum. Pareho nga sagad sanda maglusot sa sitwasyon bisan nga daw nabutang run sa ital-ital kag rapit madakpan ukon mahublasan ang andang mga kabutigan. Si Walter nagabutig man pero nagadangup pirmi sa pagpinsar ka anang pamilya. Si Francis Underwood wara’t ginadangpan kundi ang anang nagairislub-islub nga nga butig agud ibutang sa ibabaw ang anang kaugalingun.

Tanhaga nga sa ginapakita nga pagkaitum, pagkagarok, pagkahigku kang kalibutan pamulitika, tapat run gid gani nga nahaylo kag nakunyag ang mga manoglantaw sa pagbantay, pagtugro ka andang interpretasyon kag pagpakut kon ano ang sunod nga matabo. Ayhan tungud ang istorya nag-igu gid kang matuod. Gani ang nagalantaw nagaugut, nangil-ad sa mga kagarukan nga ginapakita pero nagahulat man kon bala may kasulhayan ang mga nabiktima.

Ayhan tungud man sa kampyon nga mga aktor, sa eksperto nga pagpasunod ka mga hitabo kag sa mahagpok nga mga harambalun kag pagsinabtanay nga nangin makakawiwili gid ang serye. Pinasahi ang estilo nga gingamit sa pagtubang kag paghambal ni Frank Underwood sa manoglantaw nga masami nagalibak kang anang kaimaw sa eksena.

Bukut sara kundi duro ang mga alas nga ginakaptan kang dya’ng serye, gani bukut katingalahan kon kapira magdaug ka mga premyo sa telebisyon kag kapira ginlawag bilang manogdaug sa nagkalain-lain nga mga kategoriya umpisa kang una nga pagpaguwa. Ang kontrata ka manunulat hasta darwa lang ka season. Maan lang, basi nagapulaw-bugtaw run kadya ang production crew para sa ikatlo nga kasugpon.

I will praise You, for I am fearfully and wonderfully made. Psalm 139:14

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Sobra 33 anyos run nga nagligad kang ginbungguan ako ka kotse. Ang kabuhi ko kadya rugya sa Maine amo ang akun ginakabig nga ikarwa nga kabuhi. Nabasa n’yo run sa mga nagligad ko nga blog ang natabo kanakun kag ang nangin epekto na kadya. Isara rugya, kag labi sa tanan, ang pagka-diskubre nga matuod may Dios nga nagapalangga kanatun.

Hasta kadya, sa adlaw-adlaw ko nga pagkabuhi, ang epekto katung aksidente. Duro nga beses diin makabuong ako ka pinggan, baso kag iba pa nga bagay nga akun makaptan. Rian buong gid kag indi mapuslan. Indi parehas kang akun nadura nga paa nga nabari, nga gintuga kang Dios, kag may pinasahi nga kinaiya, amo nga naggamit ko liwan. Bisan nabuhayan balik, nakapanaw gihapon liwan ako kag sa pagpalangga kang akun mga ginikanan kag mga abyan kag pagsarig sa Dios, nagbalik ang akun memorya. Bangud parehas sa nasulat sa Salmo, kita “fearfully and wonderfully made.” Bangud rugya, ang akun tagipusuon puno kang pagdayaw (Psalm 139:14).

Kun kis-a nga nasamadan kita ukun indi natun gusto ang atun lawas, parehas abi nagmal-am run ukun nagbuy-unan ukun nagraw-ay, pensarun natun nga ang atun lawas enggrande nga desinyo kang Dios. I-sentro natun ang atun atensyon sa hambal kang Ginuo, nga kita ginapalangga na kag ginadayaw. Gani sa amo nga bagay, andaman natun ang atun lawas bangud rugyan si Hesus, templo sa atun lawas. Ang atun kasakit, kasakit na man. Amo man ang kalipay.

Ang akun pangamuyo: Amay sa langit, buligi kami tanan sa pagturuk, pag-isip kag paghambal sa sulod ka mga oras kang amun pagkabuhi nga nagapasalamat kag nagadayaw sa imo desinyo. Patawara kami sa amun mga kakulangan kag tudlui kami nga makita Ikaw sa kada sirkumstasiya. Dayawun ang Dios nga Manugtuga kag Makagagahum, sa ngaran ni Hesu Kristo nga amun Ginuo, ang Bantug nga Manugbulong kag ang Balaan nga Espiritu nga magapabilin sa pag-ili-ili kanamun. Amen.

First published at IloiloMetropolitanTimes

http://www.amazon.com

Pangga Gen /Grasya sa Isang Tasa ng Tsaa

Wicked (2003 Original Broadway Cast): The Untold Story of the Witches of Oz

I have neither read the book by Winnie Holzman nor Gregory Maquire’s novel Wicked: The Life and Times of the Wicked Witch of the West (1995) that inspired the production of this musical. I have watched this musical though last Sunday, February 23, at the Main Theater of the Cultural Center of the Philippines with its Australian and New Zealander performers. As expected, I was entertained and reminded once again that as an artist, it is your devotion to your craft that makes it special. Devotion being the time and energy and attention spent in perfecting details that in the end, like a jigsaw puzzle, everything will fit together in an organic and fluid manner. Thus, its beauty and power – joy, especially to its intended reader and/or viewer.

It was a smooth, fast-paced production. The lights and music, the production design, the costume, and the actors in their magnificent character portrayals and singing were enchanting. The Emerald City glowed; the stage smoked, blinked, roared.

No wonder Filipinos love this musical; those who can afford it, of course. As for me, it was a free Parterre box ticket, the area reserved for the President of the Philippines and his company, that according to the artist community, he has not occupied since. Well, I am a taxpayer; not bothered at all receiving complimentary ticket. I patronize local productions and pay for it.

You can google the synopsis and other details about the musical. There are countless reviews on it online too. So let me talk instead about the pleasure of watching musical. My own pleasure, of course: I can only be subjective and testimonial here. But we know music, in general, alters our mood. That is an established fact. Neuroscience has explained this already. One good book I enjoyed is Daniel Levitin’s This is Your Brain On Music: The Science of Human Obsession (2006).

I love musical because it gives me a certain ‘high.’ You know what I mean, the activation of one or two of our happiness hormones. At one point, if not often, I’m sure you experience this too: from running a marathon, playing sports, climbing a mountain, smelling your favorite perfume or food, shopping designer clothes, having mind-blowing sex either with your loved one or a stranger – the list goes on. Sitting there from Act 1 to Act 2, my mind and body relaxed: I was soothed. This WICKED, a testament of imagination, talent, and hard work: I rose from my procrastination blamed to mercury regtrograde. I felt alive from revulsion when Doctor Dillamond, a Goat and the only Animal Professor in Shiz University (the school of wizardy) lose his power of speech and was thrown out into obsolence. My though balloons were the Cyber Crime Law, the 1986 EDSA Revolution Anniversary, the revolution in Ukraine, the ever-growing commercialization of the Philippine education especially in the tertiary level, Harry Potter, Lord of the Rings, Game of Thrones, Hinilawod, the enduring theme of West-North conflict, the subversive and transcendental elements in this musical, the competitive Filipino talents: that night in May 2012 when I watched Phantom of the Opera in New York City, and the next day, an off-Broadway play I now can’t recall
I got bored and kept thinking of how good – better even – our actors are in the Repertory Philippines and Tanghalang Pilipino.

This is my kind of “high:” the moment of being in a bubble courtesy of the power of reference. I was watching WICKED onstage and in my mind, the classics, the masterpieces, the best in our popular literature and culture, in the contemporary. No work of art exists in a vacuum.

Thus, I came out of CCP with a renewed sense in our task to produce during this time when it is easier to just consume. Similar to the theme of “For Good,” to produce the best, we need to consume the best. I’m glad we got WICKED.

Mensahe sa Marso
(kay T’yay Minda)

mabatian ko ang imo pirisnguon
sa mga linya ka barasahun –
nagabuyangyang kang kamatuoran
nga imo kag kang iba pa natirawan.
daw ngutngut ka lagub,
pin-ut ka dughan kag hapdi ka taguangkan.

Halin sa IOS7 Wallpaper.

Una nga nabalhag katung 1998 sa SALATAN, antolohiya kang mga binalaybay sa Kinaray-a nga gin-edit ni Jose Edison C. Tondares para sa Paranubliun-Antique, sangka sosyo-kultural nga NGO sa Antique katung dekada 90 hasta tunga-tunga kang 2000. Gintigayon kang Paranubliun-Antique ang duro nga mga lihuk sa pagtipon,paggamit, kag pagduso kang Kinaray-a nga pulong kag kultura sa nagkalain-lain nga porma parehas kang pagsulat kag pagpinta, amo man sa teatro kag musika. Sa gin-isponsor na kadya nga Una nga Paindis-Indis sa Pagsulat sa Kinaray-a, nangin Tagdaug dyang binalaybay.

Duro gid nga salamat sa Paranubliun-Antique kag sa University of San Agustin sa Iloilo.

_____________________________
Mabuhay ang Kababaihan! Mabuhay ang Kalalakihan nga nagapalangga kag nagarespeto sa kababaihan!
Ang mga kinamatarung kang kababaihan, mga kinamatarung natun tanan bilang tawo.

Nagapati takun sa pagbuliganay kang babayi kag lalaki, ilabi na kadyang panahon kang climate change kag mga kalamidad, bag-o nga mga giyera, mga nagaturuhaw nga balatian, kakulangan kang pagkaun kag pagmahal kang mga baraklun nga nagapataas kang divisyon sa tunga kang manggaranun kag imol, pagdasig kang tanan bangud sa bag-o nga mga teknolohiya kag ang amat-amat nga pag-ilis sa tawo kang mga robot, apps, kag drone.

Pero klaro man kanakun nga matuod gihapon dyang domestic violence nga ginalaragway kang binalaybay. Padayon dya nagakatabo sa adlaw-adlaw nga tanan sa sulud kang mga panimalay sa atun baryo, sa bilog nga pungsod, kag sa nari-sari nga bahin kang kalibutan. Amo nga ang padayon man nga pagkinahanglan sa pagpakigbato kontra rugya nga nagaumpisa sa edukasyon kang babaye, amo man kang lalaki (hay biktima man sanda kang maka-lalaki nga pagpabahul, halimbawa, dara kang kultura kag relihiyon kag nakaandan nga pamensarun kag pagginawi).

Sa amo nga bagay, importante dyang pagsaulog kang Marso 8: atun pagkomitar sa wara it katapusan nga giyera sa mga pwersa nga padayon nagapasampukanay sa mga babayi kag lalaki.

May Introduksiyon ni MERLIE ALUNAN /May aman nga mga binalaybay nga ginlubad sa Sinibwano/Ginbalhag kang University of San Agustin: Iloilo City, 2014

Pangga Gen/taga-uma@manila

Ginahayaw kang koleksyon ang binalaybay bilang taboan kang mga mito, pilosopiya, siyensya, kag literatura. Salamat nga may sangka Kataw kita nga Prinsesa sa Kinaray-a. Imawan natun tana, tabuon sa mga lugar kag panahon kang pagpamulak kag pagkalaya kang paghigugma, sa mga pinanid ka anang mga libro.

_____________________
Para dugang makilala si J.I.E.Teodoro, bisitaha ang http://www.jietedoro.blogspot.com.

Nangin madinalag-un dyang sangka adlaw nga kahiwatan nga gintigayon ni Dr. Isidoro M. Cruz, Dean kang College of Arts and Sciences kang University of San Agustin kag ang bag-o nga coordinator kang Western Visayas sa National Committee on Literary Arts kang National Commission for Culture and the Arts (NCCA). Ginbuslan na si Dr. Elsie M. Coscolluela kang University of St. La Salle sa Bacolod.

‘Teaching Regional Literature’

‘Alimango sa Bakhawan’ ni Michael Q. Orquejo. Sangka flash animation sa Kinaray-a nga may lubad sa Ingles. Sangka produksyon kang Balay Sugidanun.

May Introduksiyon ni MERLIE ALUNAN /May aman nga mga binalaybay nga ginlubad sa Sinibwano/Ginbalhag kang University of San Agustin: Iloilo City, 2014

John Iremil E. Teodoro

Mga partisipante. Ikarwa sa unahan, si Dean Isidoro M. Cruz.

Apat ka henerasyon kang mga manunulat sa Panay. Sa likod: Sir Gibraltar, Rey Salem, Alice Tan Gonzales, Ma. Luisa Defante Gibraltar, Gil Montinola. Gapungko: Gen Asenjo, Sir Leoncio Deriada. Sa Unahan: Early Sol Gadong, Noel de Leon.

Nakaimaw man natun ang iban pa nga mga manunulat kang rehiyon parehas nanday Norman Darap, Jesus Insilada, kag Agnes Espano.

Kang hapon, nagpadayon ang training seminar sa presentasyon sa pagtudlo sa Filipino ni Prof. Teodoro. Ginpakilala na ang sangka estratehiya kang pagbasa nga ginatawag eko-kritisismo. Ginsundan dya ni Dr. Isidoro Cruz sa pagtudlo sa Ingles, partikular sa paggamit kang metodo nga deconstruction.

Libre ang training seminar. Sobra 80 ang nag-abot nga mga partisipante halin sa nagkalain-lain nga eskwelahan sa syudad kag probinsya kang Iloilo. Nakabaton sanda kang kit kang sertipiko.

Ang kagutum kag mayha ang maga-abot sa tawo kon napabayaan nga wara ang disiplina, pero ang nagabaton kang pagtudlo mangin madinalag-un. Proverbs 13:18

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Disiplina ang akun nadumduman sa dyang hitabo. Isara ang disiplina sa mga ginakaugtan kang tanan ukon ang pinaka- indi magustuhan kang tanan sa atun panahon halin kang bata pa hasta magmal-am. Ang masunod nga karakter sa tagsa ka tinuga amo ang natuo nga katimbang kag dya amo ang pagpasensiya kag pagpugong kang atun mga kaugalingun. Nanotisyahan man ninyo kon papaano ang mga Olympians pirme ang andang hambal sa mga testimonya ilabi na gid ang mga nagdaug sa kompetisyon kon bala ang disiplina nakabulig ka husto sa ano man nga pagahimuon praktis nanda adlaw-adlaw sa idalum kang pag-ensayo ka andang coach ukon manugtudlo. Disiplina ang kinahanglan.

Rugya ang iba pa nga mga gamit ukon pulos kang disiplina. Mga halimbawa: Pareho man ka akun agut nga bata, isara man ka artist nga halin pa kang gamay pa tana pirme adlaw-adlaw nagakapot ka papel kag lapis. Hala drawing. Te hasta kadya sa kolehiyo run, anang kurso Art & Design. Amo dya hay may disiplina halin kauna.

Makita man natun dya sa kaso ni Manny Pacquiao. Nakita natin sa mga balita anang pag-practice adlaw-adlaw. Dya wara it iba kundi disiplina man.

Amo man ang mga basketbolista pareho ni James Yap. Kag duro pa nga iba parehas kang mga manugsaut kag manugkanta, kag mga manunulat. Bisan gani ang pagpaniwang. Disiplina gid sa pagkaun kag pag-exercise ang kinahanglan. Wara it lawas nga magkahusto kon wara ang disiplina. Wara it pensar nga mayad kon wara man dya it disiplina. Wara it temptasyon kon may disiplina.

Kada isara kanatun gakinahanglan ka disiplina. Paano mahanas dya? Sa paghimo ka sangka butang ukon bagay adlaw-adlaw. Hasta mangin nakaandan nga nangin normal gilang ukon ordinaryo. Panumdumon man natun ang pagpasensya kag pagpugung sa kaugalingon nga mga luyag para sa kaaraydan kang iba. Kon sa urihi mayad ang bunga ka aton ginahimo, makatugro man kasadya kag yuhum indi lamang sa aton kaugalingon kundi sa iba man.

Ang akun pangamuyo: Amay namun sa langit, sa gihapon buligi kami nga batunon ang imo pagdisiplina sa tagsa namun ka kabuhi nga kami mangin isara ka bulawan paagi sa amun pagpadayon pagtuman kang imo mga sugo. Sa ngaran ni Hesus, Amen!

I-DOWNLOAD ANG PDF: TUBIG NATIN! MGA KARAPATAN AT RESPONSIBILIDAD

Banana Heart Summer by Merlinda Bobis/ Mga Prodigal ni Luna Sicat Cleto / Lumbay ng Dila ni Genevieve Asenjo / Ang Banal na Aklat ng mga Kumag ni Allan Derain / Walong Diwata ng Pagkahulog ni Edgar Calabia Samar / Different Countries ni Clarissa Militante

These are the Philippine novels, in English and Filipino, that my students read in a literature elective this 3rd Term [January-April] at De La Salle University, Manila. They’ve enjoyed it and one of them, Kenneth Aballa, did these wonderful posters.

Lumbay ng Dila ni Genevieve L. Asenjo

Different Countries by Clarissa V. Militante

Walong Diwata ng Pagkahulog ni Edgar Calabia Samar

Banana Heart Summer by Merlinda Bobis

Mga Prodigal ni Luna Sicat-Cleto

Ang Banal na Aklat ng mga Kumag ni Allan Derain

“Choose life that both you and your descendants may live; that you may love the Lord your God, that you may obey His voice.” Deuteronomy 30:19-20

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Nagpakamatay run tana para kanatun.

Ano ang kabuhi? Ano ang pagbuot kang Dios sa akun kabuhi? Gapabilin dya nga pamangkot kanakun halin pa kang ako bata. Paano kon indi ko makita dya? Paano kon indi ko maman-an dya? Pagkatapos nga ako nabuhi liwan nga may kabudlayan ang ginaatubang ko pirme, kauna ang akun pag-ugali nagbaylo sa pagkabata nga kon ano akun gusto dapat pagasundon para ako masadyahan mismo kag indi maisip ang ‘mayad pa nga napatay ako.’

Ang pagbuot kang Dios daw parehas lamang dya ka isara ka dagom sa mga hilamon nga budlay makita. Duro na lang ang mahimo para masagap dya sa kon diin lang nga palibot para dya makita, indi bala? Pero ang akun nga panurukan kang pagbuot kang Dios nangin sala tungud sala man ang akun panurukan sa Dios.

Ang Dios wara it kasadyahan nga makita kita nga nadura, nanglagawan, nagapangita. Ang gusto kang Dios maman-an natun ang ana nga pagbuot, ginhimo na nga klaro kag simple lang. Indi duro nga pagapilian kundi darwa lang ka bagay, “Kabuhi kag kamayad, kamatayun kag kasayud” nga nasulat sa Deutoronomy 30:15. Ang sugo kang Dios kanatun amo ang higugmaun Tana kag magamatinumanun sa ana mga sugo.

Akun nadumduman ang istorya natungod kay Moses kon inyo man nabasahan sa Bibliya ukon nalantaw bi;ang pelikula, ang Napulo ka Sugo. Kang ginhambal kaimaw na ang mga Israelites, tana nagapangayo nga pagahimuon ang mayad nga pagpili paagi sa pagtuman ka mga sugo…..”Tungud dya ay Imo Kabuhi.” Mabasa sa Deutoronomy 32:46-47. Ang pagbuot kang Dios kanatun amo ang kabuhi. Ang kabuhi amo ang tinaga kang Dios. Kag si Hesus amo ang Tinaga.

Ang mayad nga pagpili indi mahulas. Pero kon ang Tinaga kang Dios amo ang atun giya kag handum sa katapusan atun dayawun kag simbahun ang Dios, matugruan kita kang Dios kang kaaram kag mayad nga desisyon sa pagpili. Padayon lang kita magsarig kag magtuman sa atun Ginuo nga may kalipay, bangud huram lamang kana dyang atun kabuhi.

Ang akun pangamuyo: Amay sa langit, kanimo nagahalin ang matuod nga kaaram, buligi kami nga Kanimo lamang magasarig kag sagapun pirme ang imo pagbuot agud makita namun ang imo gugma kag paglaum, sa ngaran ni Hesukristo, Amen.

Ang akon darwa ka prinsesa, sanday Boram kag Bora.

PAN GAPSUMNIDA /NAGKITA-AY RUMAN KITA /CECIL GARAPAN-KIM
Taga-Tobias Fornier, Antique. Tapos kang BA Broadcast Communication sa UP sa Visayas sa Miag-ao, Iloilo kag Diploma in Teaching, major in English sa West Visayan State University sa Lapaz, Iloilo. ESL Teacher kadya sa Jungchul English Language Academy sa Changwon, South Korea diin tana nagauli imaw ka anang bana kag mga bata.

Bisan matuod nga buhay ron kami nagahulat kadya nga regalo, rako gihapon akon mga duha-duha ukon worries. Pamatyagan ko daw “first time” ko nga mangin iloy. Pati si banahon gina-nerbyos man ukon indi na mahangpan ang ana ginabatyag. Una na nga gin-isip:

“Masarangan ko ayhan sanda buhion?” “Masuportaran ko ayhan sanda hasta magbahol?”

Ang mga Koreano pirme guid ginaisip ang responsibilidad sa pamilya ilabi ron guid para sa andang kabataan. Amo ria ang rason kon andot wara sanda nagapadaso-daso magpakasal. Sara ka rason nga naluyagan ko sa andang kultura.

Sa first trimester kang akon pagbusong rako ako gusto kan-on. Ginadumtan ko nga kan-on ang ginisa nga monggo, linapwahan nga puso kang saging nga may tagabang, butong, mangga, fried chicken, pati serafina – rako pa. Ti anhon ko hay dya ako sa South Korea. Gin-isip ko lang nga “mind set” lang dya ang mga “cravings.” Pero daw indi gid pwede malipat-lipatan. Gasakit guid ang buot ko nga indi ko makaon ang gusto ko nga kan-on. Kabudlay gali manamkon sa iba nga pungsod.

Mga pagpati kang mga Korean angot sa pagbusong

Dapat makaon guid ako kang mga prutas kag dapli kuon kang akon ugangan nga babaye para magnami ang panit kang bata. Rako tana may gina-preparar nga mga side dish nga puro dahon-dahon. Pero hay kabudlay guid itunlon. Huod man-an ko nga maggaranon dya sa bitamina kag mayad guid sa lawas kag sa baby.

Wara labot nga wara ako it gana magkaon, bukot mayad pa ang sabor. Kontra ko guid ang dapog kang kimchi pero paborito ko guid dya kauna.

Naghugos guid akon lawas sa akon pgpanamkon. Bahul guid ang akon pasalamat hay ginpasugtan ako ni banahon nga mag-uli sa Pilipinas bisan sangka semana lang. Nakaon ko guid man ang tanan nga gusto ko kan-un. Naulian ang akon paginhawa. Lain guid ang sabor kang pagkaon sa uma nga ginbahulan ko.

Kuon kang akon ugangan, indi ako sagad hulag parehas kang pag-ehersisyo, bisan pagpanaw-panaw lang hay basi mahulogan ako. Nakita na ako isa ka bes nga naga-swing, baw gin-agtunan na guid ako sa “playground” kag kun-an nga “hajimara!” Kon kanaton pa, “indi magg-swing.” Dapat mapahimuyong lang gid ako. Bisan sa sulod balay, wara ako gina pa-obra kang akon ugangan.

Pirme ko lang mabatian sa ana baba, “nega halke, nega halke” (ako lang, ako lang). Pero kon wara tana sa balay, gakalit ako maninlo kag manghimos kang hirimuson. Bisan sa eskwelahan nga gina-obrahan ko, espesyal ang pag-tratar kanakon.

Nagapati ang mga Korean nga kon ano ang makita, makaon, mabatian, kag mabatyagan kang nanay, makaapekto dya sa pisikal nga itsura kang bata. Dapat pirme lang gwapa ang makita kag manami ang mabatian. Dapat ang pinakanami guid nga itsura kang prutas ukon ano man nga pagkaon ang kan on para mag gwapa ukon gwapo ang bata. Ang akon ugangan, ginakihad na guid ka mayad ang ginpanamkunan ko nga mansanas, peach, melon, kag sandiya. Bisan sa mga tiendahan, ginapili guid ka tindera ang pinakagwapa nga prutas.

Ini ako dapat magkaon kang pato hay basi magkulang ang tudlo kang bata.

Rudya sa South Korea, ang tanan nga nagabusong (kasado sa Koreano), makabaton kang “pink ATM card” halin sa gobyerno nga ginagamit kon magpa-check up sa doctor sa bilog nga siyam ka bulan. Nagakahulugan dya nga wara kami gasto sa pagpacheck-up. Ang health center naga-text kada bulan kanakon nga mag-attend kang yoga class ukon lecture para sa nagabusong. Mayad guid ang anda serbisyo-medikal. Sa kada agto ko sa akon OB, ginalantaw guid ang development kang bata sa sulod paagi sa ultrasound.

Nagahandum ako nga raad tanan nga nagabusong nga kababaihan sa Pilipinas makabaton man kang amo dya nga serbisyo.

Ang doktor rudya wara gasugid sa nanay kon babaye ukon lalaki ang baby. Amo ra nga daw nakibot man ang akon OB pagpamangkot ko kon san- o ko pwede maman-an ang gender kang akon baby. Pero sa urihi ginkun-an ako kang nurse nga babaye ang amon baby. Sa maragtas kang Korea, ginahandum guid nanda nga lalaki ang anda bata. Bangud nga ang kalalakihan ang nagadumara kang nasyon. Amo dya ang rason nga ang mga doktor wara gasugid kang gender kang bata sa nanay. Pero mayad ron tulad hay gaamat amat lain ang anda nga pagpati. Ang akon ugangan nga lalaki kag babaye, mas ginapili nanda ang babaye nga apo kaysa sa lalake.

Sa Pagbata

Ang mga nanay nga bag o lang kabata, gina-pakaon kang seaweed soup tatlo ka beses sa sangka adlaw sa sulod kang sara ukon darwa ka bulan. Gapati sanda nga ang seaweed soup makapadugang kang gatas kang nanay, makabulig paayad kag makapaguwa kang mahigko nga dugo sa aton lawas. Bugana dya sa calcium kag iodine nga mayad guid sa nagapasuso nga mga nanay. Amo man dya ang ginaserbe sa pamahaw kon mag selebrar sanda ka birthday. Pag-uli ko halin sa hospital, may gahulat ron kanakon nga sangka bahol nga kaserola nga seaweed soup. Ginluto dya ni ugangan kag indi ako makapangindi. Naintindihan ko ang benepisyo sa pagkaon kadya pero masum-od man kon adlaw-adlaw.

Miyeok-guk ukon seaweed soup / Imahe halin sa Google

Sa sulod kang 21 ka adlaw, wara it mabisita kanakon nga mga abyan ukon iban nga paryente hay basi malatnan ka masakit ang bata. Indi pwede mapaguwa ang bata magluwas kon magpa-immunize. Ang una nga ika-100 nga adlaw kang bata importante kag espesyal nga adlaw kananda. Pagkatapos kadya pwede ron malagaw ang bata sa gwa. Ang bata ginaputos guid ka lampin bisan pa nga doble ron ang bayo kag ginakapayan pa guid ka madamol nga kapoy. Naman an ko nga maramig guid man pagbata ko (tagramig), pero daw indi guid ako kumpurmi hay basi ma-overheat ang bata. Bisan tag-irinit ginaputos gihapon ang mga bata hay basi masip-on. Kon wara gani si ugangan sa balay, ginabuol ko ang lampin kag ang kapay hay nagaparamalhas ron ang akon bata.

Sara pa mapaang sa sulod kang amon kwarto hay may heater kag kon mabatian ko gani nga may nagbukas kang pwerta, dali dali ko putos liwat si baby. Ang ugangan nga baye ang gabulig atipan kang bata. Gapati guid dya ang mga lola rudya nga eksperto sanda sa pagbahol kang bata amo ria nga indi sanda mabais.

Ang pagpangaran kang bata bukot mahapos. Ang ngaran naga-determinar kang buwasdamlag kang bata. Ang lolo ukon ang ugangan nga lalaki ang nagapili kang ngaran kag may equivalent dya nga Chinese name. Kalabanan nga mga ngaran rudya may darwa ka syllables.

Halimbawa, BO RAM (ngaran kang akon panganay). Kag dapat ang ngaran kang pangarwa nga bata, maumpisa man sa una nga syllable kang panganay. Amo ra ang rason nga ang ngaran kang pangarwa namon, BO RA. Pwede man mapangaran kana BO MI, BO GYOUNG kag rako pa basta gaumpisa sa “BO.” Pero ang desisyon sa pagpili nagahalin sa lolo. Sa iba nga pamilya, nagabayad sanda sa “name maker” para mapiho ang mayad nga “fortune” kang bata.

Ang akon sa pagbusong kag pagbata rudya sa South Korea, makuon ko nga espesyal nga eksperyensa. Labaw sa tanan malipayon ako sa bag-o nga inspirasyon namon sa amon kabuhi nga mag-asawa. Kag kabay pa nga bugayan kami kang aton Ginuo sa pagpabahol kananda.

UMPIL: UNYON NG MGA MANUNULAT SA PILIPINAS.

Ang kasubo nga sa kagustuhan kang Dios nagabunga kang pagbaylo, nga wara ti paghinulsol, gapaagtu sa kaluwasan….2 Corinthians 7:10

Nay Nenen/Panan-awan sa Adlaw

Makatugro bala ikaw ka mga ngaran kang mga tawo kadya nga panahon nga nagapamati kamayad sa Dios? Ay, ang mga tawo nga may mga tagipusuon nga sensitibo sa Balaan nga Espiritu!

Maka-garantiya man gid ako nga sa amo nga mga tawo, baye man ukon laki, bata man ukon mal-am, ang mga nakamaan kon paano ang nabarian, nalaguban kag may pilas nga may marka maka-pruweba man gid. Sa lawas nagapabilin ang marka. Nagakasadya ako sa pagturok ka katapusan kang mga inadlaw kang bulan ukon tuig nga madali ang paghingapos. Dyan ang duro nga mga kasubo, sakit, mga pag-antos nga dapat pagbayluhan nga kabay indi mangin sobra sa masunod nga bulan ukon sa bag-o nga tuig. Nasulat sa Juan 16:33 dya nga bersikulo akun naisip nga makatugro kanatun kang paglaum:

“Sa kalibutan imo maatubang ang mga kasakitan, gani magkasadya, akun run dya nalampuwasan ang pag-antos kang kalibutan.”

Bisan mga bata kita kang Dios indi tana naga-promisa kang mahulas nga kabuhi, kang may kabuganaan, ukon may mayad nga lawas. Wara kita nagaisarahanun sa mga kabudlayan. Ang Dios kaimaw natun bisan pa nga indi natun maintiendihan ang ano nga atun paga-ekperyensiyahan nga pagtiraw sa kabuhi, kita magsarig sa tagipusuon kang Dios tungud kilala natun Tana. Man-an natun nga indi na kita pagapabayaan kundi kita Ana pagabuligan magdangup lamang nga may pagsarig kag paglaum.

Siguro sa imo pagbasa kadya nagadara ikaw ka marka nga sa adlaw-adlaw nagahimo ikaw kang imo mga pamaagi lamang matugruan ka solusyon kag ginapaluyahan mo ang espiritu kang Dios nga gintugro na para makatudlo kanatun paagi sa Ana hambal. Kag kon kadya nga tinion, sa mga pahina ikaw kang imo desperasyon sa pagbaylo kang imo tagipusuon; kon paano matun-an halin sa Dios kag ang pagbag-o kang imo relasyon kaimaw kang Dios.

Kay ang atun kabulig amo ang Balaan nga Espiritu nga magatudlo kanatun kang tanan nga butang (John 14:26).

Kon bala maisip mo ano ang mga natabo sa kabuhi? Ang nagatugru kang sensitibo nga tagipusuon amo ang atun mga Kapaslawan (Failures) kag matudloan kang espiritu natun ang Bugal (Pride)nga amo ang sagabal sa kabuhi. Amo ra ang nasulat sa Bibliya nga ginatawag ni St. Paul nga, “Maka Diosnon nga kasubu.”(2 Corinthians 7:10).

Duro kanatun nga naka-eksperyensiya kang pagtiraw nga naduraan ka obra, pagmasakit kag pagkamatay kang pinalangga, diborsyo, sa sakit naospital kag kon ano pa nga klase kang pagtiraw.

Kon ang pagtiraw gaabot, presensya kang Dios ang promisa na wara ti makapa-separar kanatun sa ana nga pagpalangga paagi kay Kristo nga atun Ginoo. Sa tunga kang imo pagbaylo kang kabuhi paagi sa mga pagtiraw, dumdumon natun nga ang Dios nagapadayon pangobra sa gusto na mahimo sa atun tagsa ka kabuhi, sa mga pagtiraw nga makatugro pagbaylo sa atun pag-ugali nga mismo makabunga kang pasensiya. Ginpromisa na kanatun ang grasya nga malampasan ang pagtiraw kang kabuhi. Ang pagtuo nagatubo kamayad sa adlaw kang tagraramig nga pagtiraw kag sensitibo nga tagipusuon.

I’m on summer vacation. This one promises to be the longest, and one for the books: #125DaysOfSummer, starting last May 01 until August 25.

I am home in my province Antique. Yesterday, I visited a college friend and fellow Antiquena who is now a successful lawyer. She is happily married with one son, my ihado (godson), in their lovely place in San Pedro, San Jose de Buenavista, the capital town of the province, and San Pedro being one of its biggest barangays.

Now, what to do in San Pedro when you have only an afternoon, a night, and a morning after?

My kumare drove me around the area at sundown. Here’s our prized destinations, captured by iPhone4S, unedited and unfiltered:

1. The San Pedro Church & Convent, Its Garden and Ruins

2. St. Peter’s Seminary

St. Peter’s Chair at the ground of St. Peter’s Seminary.

3. FarmVille

This 4-year old FarmVille is owned and managed by the municipality of San Jose. Open to the public.

Many thanks to Mr. and Mrs. Kano Moscoso for the warm reception and gift of plants and stories.

4. San Pedro River & Shore — The Sunset

I remembered old friends who used to live in another barangay here at San Jose who told me that among the many places they have traveled in the country and abroad, the best sunset for them happened here at San Jose, Antique.

I found myself not only remembering but agreeing as I relished this beauty.

I’m glad and grateful about this serendipitous discovery of San Pedro. Many thanks to the generosity of my kumare and her family.

I am writing this, the morning after before home in Dao – a town away – at the Kanyogan Garden Restaurant in Bantayan Road, Atabay, San Jose: a must-see place.